html nedir
Html Nedir?
HTML (HyperText Markup Language / Hareketli-Metin İşaretleme Dili) basitçe, browserlarla görebileceğimiz, internet dökümanları oluşturmaya yarayan bir çeşit dildir
Örneğin okuduğunuz bu sayfa HTML dili kullanılarak hazırlandı Siz de browser'ınızı (Internet Explorer, Netscape Navigator,) kullanarak bu sayfayı ekranınızda görüntülüyorsunuz Tanımda geçen "internet dökümanı" ifadesinin yanısıra HTML ile oluşturduğunuz belgeleri harddiskinize kaydedebilir ve internet bağlantınız olmasa bile bu belgeleri görüntüleyebilirsiniz HTML, programlama dilleri (c, pascal, basic,
) gibi bir programlama mantığı taşımadığından öğrenilmesi gayet kolay bir dildir Dilden ziyade kabaca metinleri ya da verileri biçimlendirmek, düzenlemek için kullandığımız komutlar dizisi bile diyebiliriz HTML için
Temel unsurlar
Bu sayfaya geldiğinize göre HTML öğrenme işinde ciddisiniz demektir HTML nispeten kolay bir dildir dedik Bu dilde binary veya hexadecimal kodlar yok Herşey metin tabanlı ve bir HTML dökümanı oluşturmak için ihtiyacınız olan şey bir editör Hatta sizde herhangi bir HTML editörü bulunmuyorsa bu işi Windows'un Notepad'i ile dahi halledebilirsiniz Piyasada iki tip editör bulunuyor Birisi metin tabanlı, kod yazmayı gerektiren fakat bunun yanısıra rutin bazı işlemleri kolaylaştıran editörler (HotDog, HomeSite) diğeri WYSIWYG (What You See Is What You Get / Ne görürsen onu alırsın) tarzı denen kısaca görsel, kodlamayla uğraştırmayı gerektirmeyen editörler (FrontPage, Dreamweaver, NetObjects Fusion,) Benim yeni başlayanlara tavsiyem Windows'un Notepad'i Bu işlerin nasıl yapıldığını öğrendikçe ilerde siz de görsel editörlere geçebilirsiniz Çünkü bir yerde istenmedik sonuçlar çıkabilir ve kodlara müdahele etmeniz gerekebilir Üstelik görsel editörler bazen istenmeyen kodlar ekliyorlar, bu da döküman boyutunun büyümesi demek
Burada şunu da belirtmek gerekiyor; browserlar arasındaki yorum farklarından dolayı sayfanız bir browser'da iyi görünürken bir başka browser'da hiç istemediğiniz bir şekilde görüntülenebilir Hele yeni bazı teknikleri (css, dhtml gibi) sadece MS Internet Explorer 4 ve üstü desteklerken Netscape henüz bu teknikleri tam olarak desteklemiyor Yine de piyasayı neredeyse yarı yarıya paylaşan bu iki browser'ın birbirlerine üstün olduğu yönleri var Sonuçta, ne kadar fiyakalı bir sayfa da yapsanız elde ettiğiniz başarı sayfanızı ziyaret eden kişinin kullandığı browser'a mahkum Hatta ziyaretçiniz browser'ına verdiği bir talimatla "yalnız şu fontu kullan", "grafikleri görüntüleme" şeklinde bir ayar yapmışsa emekleriniz boşa gitti demektir Yine de bu kadar karamsar olmayalım
HTML sayfamızı yapıyoruz
- Öncelikle çalışmalarınızı saklamak için kullanacağınız boş bir klasör oluşturup uygun bir ad verin, mesela html_ders olsun Daha sonra bu ad bize lazım olacağından kolaylık olması için siz de yeni klasöre bu adı verebilirsiniz
- Şimdi de bu klasörü açıp yeni bir metin belgesi oluşturun (sağ fare/Yeni/Metin belgesi)
- Dosyayı çift tıklayarak açın ve şunları yazın:
<head> <title>İlk Sayfam</title> </head> <body> Sayfama Hoşgeldiniz </body> </html>
- Şimdi dosyayı kaydedin (Dosya/Farklı Kaydet) Dosya adı kısmına şöyle yazın: "sayfa1htm" (tırnaklar dahil) ve Tamam'a basın
- Notepad'i kapatın, metin dosyasını silin ve oluşan yeni dosyayı açın Dosya varsayılan browser'ınız (Internet Explorer, Netscape Navigator gibi) tarafından açılacaktır Şöyle bir görüntü elde edeceksiniz:
- Tebrikler ilk HTML sayfanızı yaptınız
Şimdi de bu belgeyi nasıl oluşturduğumuzu birlikte inceleyelim Birşey dikkatinizi çekti mi? İngilizce bir takım kelimeler var ve bu kelimeleri küçük < ve büyük > sembolleri arasına yazdık Bu ifadelere tag (etiket) deniyor Etiketler etki etmesi istenilen metnin önüne ve arkasına yazılıyor Önce etiketi yazıyoruz, sonra metni yazıyoruz daha sonra aynı etiketi önüne bir bölü işaretiyle tekrar yazıyoruz Bu son yaptığımız etiketi sonlandırıyor Bir kaç istisna dışında tüm etiketler belge içerisinde sonlandırılmak zorunda
Burada kullandığımız etiketler ve anlamları şöyle:
<html></html>Tarayıcıya HTML dosyasının başladığını ve bittiğini belirtiyor Diğer tüm kodlar bu iki etiket arasına yazılır <head></head>
<body></body>Bir HTML belgesi iki bölüme ayrılır: head (baş) ve body (gövde) <head></head> etiketleri arasına sayfa hakkında bilgiler yazılır, meta ve title gibi etiketler burada yeralır Meta etiketlerine ileride değineceğiz
<body></body> arası ise sayfamızın gövde bölümü Ekranda gösterilecek kısımlar bu tagler arasında yeralıyor <title></title>Title sayfanın başlığını belirtiyor Burada yazılanlar browser penceresinin başlığında browser adıyla beraber gösteriliyor
Dikkat ederseniz hazırladığımız sayfada sadece temel etiketleri kullandık Yani metin biçimlendirmeye yarayan hiçbir etiket kullanmadık Bu yüzden <body></body> arasına yazdığımız Sayfama Hoşgeldiniz yazısı browser'ın varsayılan metin ayarlarıyla gösteriliyor İşin ilginç tarafı hiçbir kod yazmadan sadece Sayfama Hoşgeldiniz yazıp kaydetsek ve browser'da böyle görüntülesek de aynı neticeyi elde edecektik
Bu bölümde öğreneceğimiz etiketler:
- Başlık etiketleri: <h1><h6>
- Paragraf etiketi: <p></p>
- Ortalama: <center></center>
- Diğer etiketler: <b></b>,<i></i>,<u></u>
HTML'de metin stillerini üç şekilde belirleyebiliriz:
- Düzenlemek istediğimiz metnin hemen önüne koyacağımız bir etiketle biçimleme stili Buna in-line (satır içi) biçimlendirme denir
- Sayfanın head (baş) kısmına koyulan stillere body (gövde) bölümden atıf yapılarak metin biçimleme (Embedded-Gömülü biçimlendirme)
- HTML dosyasının dışında başka bir stil dosyası oluşturarak stil için bu dosyayı kullanma Buna Cascading Style Sheets-Yığılmalı Stil Kağıtları deniyor Kısaca CSS Bu teknik bize örneğin yüzlerce sayfanın stilini tek bir stil dosyası ile belirleme gibi geniş imkanlar veriyor
Birinci metotta her metin için ayrı ayrı stil belirtirken ikinci ve üçüncü metodlarda stil bir defa belirleniyor ve bu stilleri istediğimiz metne uygulayabiliyoruz Burada önemli olan bir diğer husus da ilk metodu tüm browserlar sorunsuz yorumlayabiliyor fakat 2 ve 3 metodu Internet Explorer ve Netscape'in son sürümleri (yorum farklılıkları ile beraber) destekliyorlar Burada konumuz birinci metoda göre biçimlendirmeyi öğrenmek
Başlık etiketlerinden başlıyoruz Notepad'i açıyor ve şu kodları yazıyoruz;
<html><head> <title>Başlık Etiketleri</title></head><body> <h1>Başlık 1</h1> <h2>Başlık 2</h2> <h3>Başlık 3</h3> <h4>Başlık 4</h4> <h5>Başlık 5</h5> <h6>Başlık 6</h6></body></html>
Sayfanın işleyişine baktığımızda, önce her zaman yapmamız gerektiği gibi <html>, <head>, <title> etiketlerini yerleştirdik Sayfa başlığı olarak "Başlık Etiketleri"ni seçtik ve sayfanın gövde <body> kısmına istediğimiz metinleri yazdık ve bu metinleri <h1>'den <h6>'ya kadar olan biçimlendirme etiketlerinin arasına aldık Browser metin biçimleme etiketleri olan <h1><h6> etiketleri arasındaki kelimelere belirli büyüklükler verdi
Şimdi de kendiniz <h1><h6> etiketlerinin yerlerini değiştirerek alıştırma yapın ve tam olarak bu işin nasıl olduğunu kavrayın Hatta iyi bir deneme-yanılma olması açısından örneğin her seferinde değişik bir etiketi veya sonlandırma etiketini HTML kodundan silerek ne gibi etkiler oluşturduğunu gözlemleyin Denemelerinizin bir kısmında hiçbir değişiklik olmadığını gözlemleyeceksiniz bunun sebebi, browser'ınızın otomatik olarak hatayı algılayıp düzeltmesidir
Diğer etiketleri toplu olarak kullanarak yeni bir HTML dosyası oluşturalım Kodlar şu şekilde olsun:
<html><head> <title>Başlık Etiketleri-2</title></head><body> <h1><center>Sayfama Hoşgeldiniz</center></h1> <p>HTML etiketleri ile, </p> Yazıları <b>koyu </b> <i>italik </i> ve <u>altı çizili </u> olarak yazabiliyorum</body>
</html>
Etiketleri kullanma mantığımızı anlamış olmalısınız Biçimlendirmek istediğimiz metnin başına ilgili etiketi yazıyoruz ve metnin sonunda da ilgili etiketi sonlandırıyoruz Etiket biz sonlandırmadığımız müddetçe etkisini göstermeye devam ediyor Eğer hala tereddütleriniz varsa örnekler üzerindeki kodların yerlerini değiştirerek kaydedin ve diğer taraftan browser'ınızın refresh/reload (yenile) tuşuna basarak değişiklikleri gözlemleyin
Yeni öğrendiğimiz kodlara bir göz atalım:
<center></center>Aradaki metinleri sayfaya göre ortalar (center)<b></b>Aradaki metni koyu (bold) yazar<i></i>Aradaki metni eğik (italic) yazar<u></u>Aradaki metni altı çizili (underline) olarak yazar<h1><h6>Başlık (heading) etiketi h1 en büyük, h6 en küçük<p></p>Aradaki metin paragraf özelliği kazanır Sonlandırıldığında, takib eden metin bir satır boşluk bırakılarak ve satır başına yazılır
-Başladığınız etiketi sonlandırmayı sakın unutmayın !
Burada bilmeyenler için küçük bir bilgi; bir html dökümanını açtığımızda ve ekran üzerinde farenin sağ tuşuna tıklayıp kaynağı görüntüle/view source'u seçtiğimizde Internet Explorer için Notepad, Netscape için kendi Source Viewer'ı açılacak ve bize o sayfanın kodunu gösterecektir
Font etiketinin kullanımı;
<font face="" size="" color=""></font>
face = yazıtipinin adı (arial, tahoma, verdana,
size = yazının büyüklüğü (1-7 arası)
color = yazının rengi (red, green gibi renklerin ingilizce karşılığı yada RGB renk değeri)
Bunlara font etiketinin parametreleri diyoruz
<font> etiketinin yanısıra öğreneceğimiz bir diğer etiket <br> etiketi Önce bu etiketin kullanımını göreceğiz <br> etiketi bir bakıma enter tuşunun görevini görüyor Bunu biraz açıklayalım; HTML'de metinleri yazarken kullandığımız editörde bir alt satıra geçmek için Enter tuşunu kullanırız Fakat HTML dilinde bunun hiçbir anlamı yoktur, tüm kodları ve metinleri tek satırda dahi yazsanız browser açısından farketmeyecektir Bu yüzden metinleri bölmek, yani ikinci satıra atmak için <br> etiketini kullanıyoruz İstisnai etiketlerden birisi bu: <br> etiketi sonlandırılmıyor
Buna bir örnek verelim;
<html><head> <title>BR etiketi</title></head><body> pazartesi
salı
çarşamba
<br>ocak<br> şubat<br> mart<br> nisan
</body></html>
Yukarıdaki örneğimizde "pazartesi, salı ve çarşamba"yı yazarken Enter tuşu ile bir alt satıra geçmemize rağmen browser bunu gözönüne almayarak tüm metni bir satırda yazdı Fakat ikinci sefer ay adlarını tek bir satıra yazdığımız halde bu kez browser aradaki <br> etiketine bakarak bir sonraki metni satır başına aldı Buradan da anlaşıldığı üzere metni bir alt satıra geçirmek için <br> etiketini kullanıyoruz Bu etiketin bir özelliği de sonlandırılmaması
Şimdi font etiketinin kullanımını bir örnekle inceleyelim Eğer kullanmak istediğiniz font bilgisayarınızda yüklü değilse font etiketi ile biçimlemek istediğiniz metin browser'ın varsayılan fontu ile gösterilecektir Bu yüzden önce sisteminizde yüklü olan fontları inceleyin (Başlat/Ayarlar/Denetim Masası/Yazıtipleri) Buradan yazıtiplerini açarak inceleyebilir ve beğendiklerinizi kullanabilirsiniz Eğer benim örnekte kullandığım yazıtipleri (tahoma, comic sans ms, verdana, arial) sisteminizde yüklü değilse bunun yerine sizde yüklü olan istediğiniz bir fontu kullanabilirsiniz
<html><head><title>Renkler ve Mevsimler</title></head><body><font face="tahoma" size="5" color="#008000">İlkbahar</font><br><font face="verdana" size="5" color="#ff0000">Yaz</font><br><font face="arial" size="5" color="#ffff00">Sonbahar</font><br><font face="comic sans ms" size="5" color="#0000ff">Kış</font><br></body></html>
Her zamankinden farklı olarak ve ilk defa sayfamızda renk kullandık Örnekte de gördüğünüz gibi bu işi renk kodlarıyla yaptık Aslında bunun bir yolu daha var; o da renk kodu yerine rengin ingilizce adını yazmak (color="red" gibi)
Bu konuyu renkler bölümünde ayrıntılı olarak inceleyeceğiz Burada yalnız bir kaç örnekle yetinelim:
Kırmızı-red
Mavi-blue
Siyah-black
Sarı-yellow
Lacivert-navy
Yeşil-green
Renk Kodları
Fontlar konusunda, metnin rengini belirlerken <font color=""> etiketini kullanmıştık ve color komutunun karşısına rengin ingilizce karşılığını yazabiliriz demiştik Fakat bunun daha karmaşık olan bir başka yolu vardı; o da 16'lık sayı düzeninde renk kodu girmek Önce sayı düzenleri nedir nasıl olur ona bakalım </B>Günlük hayatımızda kullandığımız sayı sistemine 10'luk sayı sistemi deniyor, tüm sayıları 0-9 arası toplam 10 rakamdan oluşan sembollerle ifade ediyoruz 10'luk sayı sisteminin yanısıra diğer sayı sistemleri de vardır Bunlardan bilgisayar alanında kullanılan iki tanesi ikili (binary) ve onaltılı (hexadecimal) sayı sistemleridir
İkili sayı sistemi nasıl olur? Bildiğiniz gibi günlük hayatta kullandığımız 10'lu sayı sisteminde 0-9 arası toplam 10 rakam vardır Aynı şekilde ikili sayı sisteminde de toplam 2 rakam var (bunlar 0 ve 1) ve tüm sayılar bu iki rakamı kullanarak ifade edilebilir, nasıl mı? İşte burada işin içine matematik giriyor Kısa ve öz olarak belirtmek gerekirse 10'luk düzendeki bir sayıyı ikilik düzene çevirmek için o sayı devamlı olarak 2'ye bölünür ve kalanlar soldan sağa doğru yanyana yazılır
Gelelim asıl konumuz olan 16'lık sayı sistemine Bu sayı sisteminde de toplam 16 rakam var bunlar;
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
[10'un karşılığı A 15'in karşılığı F'dir]
Etikette kullandığımız color=#xxxxxx ifadesi ise RGB (red-green-blue,kırmızı-yeşil-mavi) renklerinin karışım oranlarını belirtir Bu renklerden herbirinin alacağı değer 00 ile FF aralığında olabilir (FF maksimum, 00 minimum karışımı verir)
Buna göre; #000000 siyah, #FF0000 kırmızı, #00FF00 yeşil, #0000FF mavi, #FFFFFF beyaz'dır Diğer renkleri sayıları değiştirerek kendiniz deneyebilirsiniz
- #000000=black(siyah)
- #000080=navy(lacivert)
- #0000FF=blue(mavi)
- #008000=green(yeşil)
- #008080=teal(koyu yeşil)
- #00FF00=lime(parlak yeşil)
- #00FFFF=aqua(turkuaz)
- #800000=maroon(vişne çürüğü)
- #800080=purple(mor)
- #808000=olive(zeytuni yeşil)
- #808080=gray(gri)
- #C0C0C0=silver(gümüşi gri)
- #FF0000=red(kırmızı)
- #FF00FF=fuchsia(parlak pembe)
- #FFFF00=yellow(sarı)
- #FFFFFF=white(beyaz)
Artalanı Renklendirmek
Bu renklerle yalnızca metinleri değil sayfamızın artalananını da renklendirebiliriz
Bunun için <body bgcolor=#xxxxxx> etiketini kullanıyoruz Daha doğrusu sayfamızın gövdesini belirtmek için yazdığımız <body> etiketini, <body bgcolor=#xxxxxx> şeklinde değiştiriyoruz
Renk kodlarını yazarken daima # işaretini kullanmayı unutmayın !
<body bgcolor="#ffcc00"> <font face="verdana" size="4" color="#ffffff"> <ol><h2><u>Günler</u></h2> <font color="#0000ff"> <li>Pazartesi <li>Salı <li>Çarşamba <li>Perşembe <li>Cuma </font> <font color="#ff0000"> <li>Cumartesi <li>Pazar </font> </ol> </font></body>
Renkleri de öğrendikten sonra geldik en heyecanlı konuların bir diğerine, evet bu konuda sayfamıza ve artalana nasıl resim ekleyebileceğimizi öğreneceğiz Bu konu aslında tablolar ve bağlantılarla da alakalı, bu yüzden burada genel olarak işleyeceğiz Resim seçiminde, seçtiğimiz resmin gif yada jpg formatında olması zorunluluğu dışında herhangi bir kısıtlama yok (telif hakları kanunu dışında tabi) Resim ekleme işi gayet kolay Yapmamız gereken browser'a sayfaya koyacağı resmin nerede olduğunu göstermekten ibaret Her ne kadar şart olmasa da resmin pixel cinsinden en ve boy uzunluğunu belirtmeniz sayfanızın hayrına olacaktır Kullanacağımız etiket şu şekilde olacak;
<img src="resmin bulunduğu yer ve adı" width="x" height="y">Burada x resmin enini y ise boyunu belirtiyor Bu bilgileri, resmi herhangi bir grafik editörüyle açarak öğrenebilirsiniz
Dikkat Edilecek Hususlar
Örneğin bu sevimli kediyi sayfamıza ekleyelim, peki işte size bir soru: bu resmin nerede olduğunu browser'a nasıl izah ederiz?
Diyelim ki resmimizin adı kedigif eni 65, boyu da 91 piksel, eğer bu resim html sayfamızla aynı dizinde duruyorsa sorun yok, kod aynen şu şekilde olmalı:
<img src="kedigif" width="65" height="91">Fakat siz diyorsunuz ki; benim sayfamda kullanmak istediğim bir sürü resmim var ve bunları resim adlı bir alt klasörde topladım Yani html dosyası c:html_ders dizininde resimler de c:html_dersresim dizininde Bu durumda browser'ınız o an çalışan html dosyasının bulunduğu klasörü kök dizin olarak kabul edecektir Siz de buna göre resmin yolunu uyarlayacaksınız Etiketi bu sefer şu şekilde kullanacağız;
<img src="resim/kedigif" width="65" height="91">
Bölü işaretinin yönüne dikkat edin Bu Windows'ta ya da Dos'ta dizinler için kullandığımız ters bölü işaretinin tersi, yani normal bölü işareti HTML'de dizinler belirtilirken hep bu bölü işareti kullanılır Ziyaret ettiğiniz Internet adreslerini hatırlayın
Peki ya şu şekilde olsaydı; resim klasörünün altında başka bir klasör var ve kedigif dosyası o klasörde, diyelim ki klasörün adı da gifler olsun Bu durumda kedigif'in harddiskimizdeki yolu da c:html_dersresimgiflerkedigif şeklinde olacak Etiket tahmin ettiğiniz gibi şu şekilde olmalı:
<img src="resim/gifler/kedigif" width="65" height="91">Bu şekilde istediğimiz kadar alt dizine ulaşabiliriz Fakat üst dizinlere nasıl ulaşacağız? O da kolay Bu seferde html dosyamızı bir klasör oluşturup o klasörün içine koyalım, mesela klasörün adı da html olsun -umarım karıştırmazsınız Kedicik bulunduğu gifler klasöründe kalsın Son durum şöyle olacak;
c:html_dershtmldenemehtm yolunda html dökümanımız,
c:html_dersresimgiflerkedigif yolunda resim var İzlememiz gereken yol şöyle: browser denemehtm dosyasının bulunduğu klasörü kök dizin kabul etti Önce bir üst dizine çıkmalıyız ardından resim dizinine oradan gifler dizinine girmeliyiz Üst dizine çıkmayı / ifadesiyle belirtiyoruz
<img src="/resim/gifler/kedigif" width="65" height="91">Bu şekilde ardarda / ifadesiyle istediğimiz kadar üst dizine geçebiliriz Eğer iki üste geçeceksek // ifadesi işimizi görecektir
Resmi Hizalama
Resim artık sayfamızda, fakat daima hep solda duruyor
Bir hizalama (align) komutuyla resmi sağa (right) ya da sola (left) alabiliriz
-iyi ama resim zaten solda değil miydi??
Bir metinle kullandığınızda ise buradaki gibi bir sonuç alabilirsiniz, hizalama komutu resmi bu sefer metni gözönüne alarak hizalayacaktır
<img src="resimjpg" width="25" height="25" align="right">
Artalana Resim Koyalım
Artalanı renklendirmeyi öğrenmiştik: <body bgcolor=""> ifadesiyle bu işi kolayca yapıyorduk Bu ifadeyi şu şekilde yazarsak resmimiz artalana döşenecektir
<body bgcolor="" background="">Kullandığımız resme yakın tonda bir rengi bgcolor ifadesinin karşısına yazmayı ihmal etmemek yine bizim hayrımızadır Bunun yanında background ifadesinin karşısına yukarıda anlattığımız kurallar çerçevesinde istediğimiz resmi koyabiliriz Fakat bu sefer en ve boy ifadesini kullanmamıza gerek yok Seçtiğimiz resim browser tarafından tüm sayfayı kaplayacak şekilde sayfaya yerleştirilecektir
Resme alternatif metin eklemek
Resimlere alternatif olarak metin yazılabilir Ziyaretçi eğer browser'ını sadece metinleri göstermek üzere ayarlamışsa, resim yerine alternatif açıklama görüntülenecektir
alt="" parametresiyle açıklama ekliyoruz, bu açıklama aynı zamanda kullanıcı fare imlecini resim üzerine getirdiğinde sarı bir çerçeve içinde görüntülenir
<img src="resimgif" alt="kum saati">
Son bir örnekle bu konuyu bitirelim,
Gökyüzünü artalana koyalım, dünyayı da ortalanacak şekilde sayfaya yerleştirelim
<body bgcolor="#666dfe" background="bulutjpg">
<center>
<img src="worldgif" width="360" height="170" alt="harita">
</center>
Eğer hala yapmadıysanız resimlere sağ tıklayıp (Resmi farklı kaydet/Save image as) seçeneğiyle bu resimleri harddiskinize kaydedebilirsiniz
Şu ana kadar öğrendiğimiz komutlarla yerleştirme işlemini ancak bu kadar yapabiliyoruz Daha sonraki konularda tabloları kullanarak istediğimiz düzeni sağlamayı öğreneceğiz